مواد افزودنی روغن
- چون روغن پایه که از پالایش نفت خام بدست می آید هنوز ویژگی لازم برای استفاده در موتور خودرو های مدرن و ماشین آلات صنعتی را به طور کامل دارا نیست ، موادی به آن افزوده میشود تا در روغن مقاومت لازم برای شرایط سنگین کار ، حرارت و فشار زیاد موتور ، به طور بهینه ایجاد شود. مهمترین موادی که به منظور تامین ویژگیهای مناسب به روغن پایه افزوده میشوند عبارتند از:
پاک کننده ها و معلق کننده ها (Detergents & Dispersants)
- در طی فرایند احتراق ، مقدار زیادی ذرات دوده و مواد ناشی از احتراق ناقص پدید می آیند ، این مواد تولید شده در روغن غیر محلول هستند و موجب تشکیل رسوب در پیستون میشوند و حتی ممکن است باعث چسبندگی رینگ و پیستون گردند ، از این رو مواد افزودنی پاک کننده و معلق کننده ، به اکثر روغن های روانساز ، برای از بین بردن رسوبات فوق افزوده میگردد ، هر چه مقدار افزودنی ها بیشتر باشد ، روغن از قدرت پاک کنندگی بیشتری برخوردار است و در نتیجه سریع تر سیاه میشود و هر چه میزان این دو ماده ی افزودنی کمتر باشد ، روغن دیر تر سیاه میگردد ولی باعث ته نشین شدن رسوبات و آسیب رسیدن به موتور میشود . بنابراین سیاه شدن روغن هنگام کار ، برخلاف تصور عامه ، به هیچ وجه دلیل نامرغوب بودن آن نمیباشد.
بهبود دهنده شاخص گرانروی (VI-Improver)
- مولکول های مواد افزودنی بالا برنده شاخص گرانروی ، بسپارها (پلیمرها) زنجیری بلند و بزرگ (درمقایسه با ملکول های روغن) هستند ، به طوری که در جریان حرارت پایین کمابیش به صورت کلوئیدی در روغن پراکنده میشوند و هرچه دمای روغن بالارود با حل شدن بسپارها کاهش گرانروی روغن را جبران میکنند . این مواد در روغن های چند درجه ای (مالتی گرید) استفاده میشوند.
مواد ضد اکسیداسیون (Anti Oxidant)
- بعضی از ترکیبات موجود در روغن بر اثر حرارت زیاد موتور و تماس دائم با هوا و مجاورت با فلزات موتور که ممکن است مانند یک کاتالیزور عمل نمایند در معرض اکسیداسیون مداوم قرار گرفته و به موادی از قبیل پراکسیدها و ترکیبات آلی دیگر تبدیل میشوند. برای جلوگیری از اکسید شدن روغن ، مواد افزودنی ضد اکسیداسیون به آن اضافه مشود.
مواد ضد سائیدگی (Anti Wear)
- در شرایط کاری سخت ، اجزای موتور شامل سوپاپ ها ، بادامک ها و . . . دچار سائیدگی میشوند. مواد ضد سائیدگی از بروز چنین ضایعاتی جلوگیری مینمایند. استفاده از این مواد به منظور ایجاد لایه مقاومی از مواد شیمیایی مابین قطعات متحرک و ثابت است تا از تماس مستقیم فلز با فلز و در نتیجه بروز تاثیرات سائیدگی جلوگیری کند.
مواد ضد خوردگی و ضد زنگ زدگی (Anti Corrosion & Anti Rust)
- به طور کلی روغنهای معدنی قابلیت محافظت و جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی را دارند ، اما در هنگام عمل به علت وارد شدن آب به صورت قطرات ریز در داخل روغن ، زنگ زدگی و خوردگی قطعات فلزی رخ می دهد . برای جلوگیری از این پدیده به اکثر روغنها مواد افزودنی قلیایی میتوانند اسیدهای ناشی از عمل احتراق را (در موتورهای احتراق داخلی) که موجب خوردگی و زنگ زدگی نیز هستند از بین ببرند.
مواد پایین آورنده نقطه ریزش (Pour Point Depressants)
- این مواد به منظور پایین آوردن نقطه ی ریزش به روغن افزوده می شوند تا راه اندازی و روشن کردن موتور در هوای بسیار سرد ، امکان پذیر گردد. یعنی به کمک این مواد ذرات پارافین را در دمای پایین به صورت معلق در روغن نگه میدارند و از بسته شدن روغن (جامد شدن آن) جلوگیری مینمایند.
مواد ضد کف (Anti foam)
- در هنگام کار دستگاه های صنعتی و موتور به علت سرعت زیاد حرکت روغن و ایجاد تلاطم ، هوای وارد شده در روغن باعث تشکیل کف در آن میشود، برای جلوگیری از این پدیده و پیشگیری از بروز خسارات ناشی از آن ، مواد ضد کف به روغن افزوده میشود.